Juan Carlos I: “Ik begreep dat hij als koning standvastig was, maar ik heb het als zoon moeten verdragen dat hij ongevoelig was.”

"Ik kan niet anders dan emotioneel worden als ik denk aan bepaalde leden van mijn familie die niet meer om me geven, en vooral aan Spanje, dat ik zo mis." De memoires die koning Juan Carlos heeft geschreven, getranscribeerd door de Franse schrijver Laurence Debray, en die onder de titel Reconciliation op 5 december in Frankrijk (Stock uitgeverij) en op 3 december in Spanje, in het Spaans en uitgegeven door Planeta, zullen verschijnen , zijn niet alleen een poging van een koning om zijn verleden te rechtvaardigen, maar vooral het verlangen van een man om vergeving te verkrijgen.

In meer dan vijfhonderd pagina's presenteert Juan Carlos de Borbón y Borbón, koning van Spanje tussen 22 november 1975 en 18 juni 2014, zichzelf als een man die lijdt en gekwetst is door zijn huidige situatie van zelfopgelegde ballingschap, trots op de prestaties die hij tijdens zijn regering heeft behaald en verzoenend tegenover zijn naaste omgeving, met name zijn vrouw, koningin Sofia ("haar aanwezigheid aan mijn zijde is nog steeds erg dierbaar, maar ik weet dat ze de regering van haar zoon niet wil compliceren"), en tegenover zijn zoon, Felipe VI ("Ik begreep dat Felipe als koning een vastberaden standpunt in het openbaar zou innemen, maar ik heb verdragen dat hij zich als zoon ongevoelig toonde").

La Vanguardia heeft toegang gekregen tot de inhoud van het boek, die als een sandwich wordt gepresenteerd: het eerste deel is gewijd aan "de eenzaamheid in de woestijn" en de pijn van het verlaten van Spanje, terwijl het tweede, als een aanvulling, reflecties op zijn leven bevat. Tussen de twee delen bevindt zich het centrale deel, waarin de hoofdpersoon zijn leven overziet, te beginnen met zijn jeugd, zijn eerste jaren in Spanje, zijn relatie met Franco, zijn weg naar de troon, zijn proclamatie, zijn daaropvolgende regeerperiode en uiteindelijk zijn troonsafstand.

Het grootste deel van de memoires is uiteraard gewijd aan zijn bewind, met gedetailleerde lijsten van sleutelfiguren in de overgangsperiode, buitenlandse persoonlijkheden en historische gebeurtenissen, zoals de goedkeuring van de Grondwet, de toetreding van Spanje tot de Europese Unie, de Olympische Spelen en natuurlijk de "beproeving van het terrorisme".

Het centrale deel van de memoires, gewijd aan de regeerperiode, is rijk aan anekdotes en heeft als voordeel dat het door de hoofdpersoon in de ik-vorm wordt verteld. Het onthult echter niets of heel weinig meer dan wat andere auteurs mogelijk hebben geschreven, wat te vinden is in de geautoriseerde biografie van koning Juan Carlos, die meer dan dertig jaar geleden werd gepubliceerd door José Luis de Villalonga, of wat in elk krantenarchief kan worden geraadpleegd.

Ik kan het niet helpen dat ik emotioneel word als ik denk aan familieleden die niet meer om mij geven.

De relatie met Franco, over wie koning Juan Carlos altijd met respect en zelfs genegenheid heeft gesproken, wordt in de memoires beschreven als een periode van wederzijdse aanpassing, tot een paar dagen voor de dood van de dictator, toen Franco in de ziekenzaal waar hij op sterven lag, tegen de toenmalige prins zei, zoals hij zelf vertelt: "Uwe Hoogheid, het enige wat ik van u vraag, is dat u de eenheid van Spanje bewaart." "Dat was zijn laatste wens; hij vroeg me niet om het regime zoals het was te handhaven, noch de principes van de Nationale Beweging. Het leek me dat hij me vrijheid van handelen verleende, wat ik na de proclamatie ook deed", aldus het boek.

Een merkwaardige anekdote uit deze periode, toen, zoals Juan Carlos zich herinnert, "we niemand waren", is de ontmoeting tussen Franco en koningin Victoria Eugenie, die uit ballingschap was teruggekeerd om de doop van Felipe de Borbón in februari 1968 bij te wonen. In het boek vertelt koning Juan Carlos dat het de enige keer was dat hij Franco "gestoord" zag in de aanwezigheid van de vrouw die "zijn koningin" was geweest. De grootmoeder van koning Juan Carlos dwong met haar aanwezigheid alleen al respect af bij de dictator.

Juan Carlos verdedigt zijn laatste jaren als prins, toen hij ofwel boodschappers stuurde om de wereld te vertellen dat zijn regering modern en democratisch zou zijn, ofwel zich omringde met adviseurs, voornamelijk Torcuato Fernández-Miranda, met wie hij de stappen bedacht om de overgang na Franco's dood in gang te zetten. Fernández-Miranda stelde hem gerust op 23 juli 1969, voordat hij de titel van koning en opvolger van Franco aanvaardde, en zei iets dat de geschiedenis zou ingaan: "Terwijl ik me aankleedde en probeerde mijn sokken aan te trekken zonder de telefoon los te laten, verzekerde professor Fernández-Miranda me dat ik trouw moest zweren aan de principes van de Beweging door te zeggen: 'Je kunt van wet naar wet gaan door de wet te volgen.'"

Sofia's aanwezigheid is nog steeds heel dierbaar voor mij, maar ik weet dat ze de heerschappij van haar zoon niet ingewikkelder wil maken."

De eerste jaren van zijn regering worden gekenmerkt door de poging tot staatsgreep van 23 februari en de gesel van het terrorisme. In zijn memoires zegt koning Juan Carlos weinig dat nog niet bekend is, behalve dat hij, om de opname van zijn toespraak tot de natie te bespoedigen, zijn uniformjas van kapitein-generaal aantrok, maar de broek droeg die hij al droeg. "Ik heb nog steeds vragen en twijfels over hoe de gebeurtenissen zich hebben ontwikkeld en welke rol sommigen hebben gespeeld. Het enige wat ik zeker weet, is dat sommige militaire officieren hun wapens gebruikten om de spot te drijven met de prille democratie in Spanje, mijn werk, en dat kon ik niet tolereren."

Terrorisme was, zoals te verwachten was, de grote tragedie die zijn regering kenmerkte. Elke moord was een bron van pijn, en hij herinnert zich vooral de aanslagen op de 11-M: "Het was een bloedbad; mijn ogen vullen zich met tranen als ik eraan terugdenk. Ik heb zelden zoveel gehuild."

Koning Juan Carlos stapt over van Baskische nationalistische eisen naar Catalaanse en herinnert zich zijn relatie met Jordi Pujol en zijn eisen voor meer rechten en privileges voor Catalonië. "Ik wist", zegt koning Juan Carlos in zijn memoires, "dat er strenge grenzen moesten worden gesteld aan Pujol, omdat hij altijd probeerde die te overschrijden." Juan Carlos blikt ook terug op het Catalaanse onafhankelijkheidsproces, dat "culmineerde in een crisis in oktober 2017, die mijn zoon resoluut tegemoet trad en een belangrijke toespraak hield, een grote koning waardig." En hij bevestigt: "We kunnen ons niet onderwerpen aan politieke chantage wanneer die in strijd is met onze grondwet. Evenmin kunnen we stoppen met de dialoog: mijn zorg is dat elke beslissing een precedent schept dat in de toekomst zeer moeilijk terug te draaien zal zijn. Als Spanje pluralistisch is, geldt dat ook voor Catalonië."

Ik wist dat er strenge grenzen gesteld moesten worden aan Jordi Pujol, omdat hij die steeds probeerde te overschrijden.”

Het boek vervolgt zijn bespreking van de regeerperiode, met zijn "rozen en doornen", culminerend in het moment van troonsafstand. "Hoe weet je wanneer het tijd is om met pensioen te gaan en je regeerperiode te beëindigen?" vraagt ​​koning Juan Carlos zich af, wetende dat zijn populariteit sinds 2012, na het ongeluk en de controversiële jachttrip naar Botswana, enorm was gedaald. Hij herinnert zich de militaire paasparade van 2014, toen hij, vanwege de pijn van herhaaldelijke valpartijen en operaties, een hoge dosis pijnstillers innam die hem slaperig en gedesoriënteerd maakten, wat resulteerde in een warrige toespraak. Zijn conclusie: toen hij bij het Zarzuelapaleis aankwam, besloot hij dat het tijd was om troonsafstand te doen. "Ik was de eerste die tegen mijn zoon zei: 'Weet je het zeker?', zei hij; Felipe was klaar om het over te nemen."

"Het was niet gemakkelijk om af te treden, hoewel ik het deed zonder bitterheid of spijt, en met de zekerheid dat mijn zoon op zijn eigen manier zou handelen in het belang van de Kroon." Tijdens de troonsafstandsceremonie, gehouden in het Koninklijk Paleis, legde koning Juan Carlos, na het ondertekenen van het troonsafstandsdocument, uit dat "ik toen echt accepteerde dat ik de macht voorgoed had overgedragen." Hij legde ook uit dat hij had besloten het congres niet bij te wonen, zodat zijn zoon de enige aandacht zou krijgen: "Ik verscheen kort op het balkon van het Koninklijk Paleis met mijn vrouw, mijn zoon, zijn vrouw en zijn dochters. Symbolisch gezien was het belangrijk om eenheid te tonen. Maar ik bleef niet hangen. Een nieuw tijdperk brak aan, voor mij en voor het land."

In zijn memoires heeft koning Juan Carlos de meest controversiële aspecten van zijn leven weggelaten. Hij noemt Corinna Larsen, met wie hij een abrupt beëindigde romantische relatie had, niet bij naam. Hij zegt alleen: "Deze relatie was een vergissing waar ik bitter spijt van heb. Het lijkt misschien triviaal, maar veel mannen en vrouwen hebben hun oordeel zo vertroebeld dat ze het voor de hand liggende niet meer zagen. Voor mij had het een nadelige invloed op mijn heerschappij en mijn leven. Het ondermijnde de harmonie en stabiliteit van deze twee essentiële aspecten van mijn bestaan, wat er uiteindelijk toe leidde dat ik de moeilijke beslissing nam om Spanje te verlaten."

De toetreding van Letizia tot de familie heeft de cohesie van onze familierelaties niet bevorderd.”

Over Jaime Alfonsín, hoofd van het secretariaat van de Prins van Asturië en later hoofd van het Koninklijk Huis, na de proclamatie van Filips VI, zegt hij: "Die serieuze en strenge advocaat had buitensporige macht verworven binnen het Zarzuela-paleis... Ik beschouwde hem als een efficiënte, loyale en eerlijke man. Later ontdekte ik dat hij mijn zoon ertoe aanzette afstand van mij te nemen."

Over koningin Letizia zegt hij: "Letizia's toetreding tot de familie heeft onze familierelaties niet versterkt. Ik heb er alles aan gedaan om onze verschillen te overwinnen; ik heb haar verteld dat mijn kantoordeur altijd voor haar openstond, maar ze kwam nooit." Hij erkent echter wel de goede opvoeding die ze zijn dochters heeft gegeven.

Koning Juan Carlos betreurt ook de beperkte relatie die hij heeft met zijn kleindochters Leonor en Sofia, en vooral het feit dat ze hun grootmoeder Koningin Sofia niet regelmatig zien, terwijl zij "al haar ervaringen en kennis aan hen had kunnen doorgeven."